I. Khái niệm
Câu hỏi mục I SGK Địa Lí 10 Chân trời sáng tạo Bài 8 (trang 39): Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy:
– Trình bày khái niệm của khí quyển.
– Nêu dẫn chứng về vai trò của khí quyển đối với sự sống trên Trái Đất.
Trả lời:
* Khái niệm của khí quyển: là lớp không khí bao quanh Trái Đất, luôn chịu ảnh hưởng của Vũ trụ, trước tiên là Mặt Trời, có cấu trúc gồm nhiều tầng: tầng đối lưu, tầng bình lưu, các tầng cao khí quyển.
* Vai trò của khí quyển đối với sự sống trên Trái Đất:
– Cung cấp khí oxy và các khí khác cần thiết cho sự sống.
– Bảo vệ sự sống trên Trái Đất (tầng ôzôn ngăn cản tia tử ngoại, ngăn cản sự phá hoại của các thiên thạch).
– Điều hòa nhiệt cho bề mặt Trái Đất.
– Nơi diễn ra các quá trình thời tiết, khí hậu và hoàn lưu khí quyển.
– Giúp truyền âm thanh (tầng ion có tác dụng phản hồi sóng vô tuyến điện từ mặt đất truyền lên). Khuyếch tán ánh sáng tạo ra hoàng hôn, bình minh, giúp con người nhận biết được màu sắc của mọi vật,…
II. Sự phân bố nhiệt độ không khí trên Trái Đất
1. Phân bố theo vĩ độ
Câu hỏi mục 1 SGK Địa Lí 10 Chân trời sáng tạo Bài 8 (trang 40): Dựa vào bảng 8, kiến thức đã học và thông tin trong bài, em hãy:
– Nhận xét sự thay đổi của nhiệt độ trung bình năm và biên độ nhiệt năm từ Xích đạo đến vĩ độ 70° ở bán cầu Bắc.
– Giải thích vì sao có sự thay đổi đó.
Trả lời:
– Sự thay đổi của nhiệt độ từ Xích đạo đến vĩ độ 70° ở bán cầu Bắc
+ Càng về phía cực nhiệt độ trung bình năm càng giảm, cao nhất ở 200B (250C).
+ Càng về phía cực biên độ nhiệt năm càng tăng, thấp nhất ở xích đạo, cao nhất ở cực.
– Nguyên nhân: Trái Đất có dạng hình cầu nên góc chiếu của tia sáng mặt trời đến các vĩ độ khác nhau. Càng về gần cực, góc chiếu của tia sáng mặt trời càng nhỏ nên lượng nhiệt nhận được càng ít. Đồng thời, thời gian chiếu sáng giữa các mùa càng chênh lệch nên biên độ nhiệt năm càng lớn.
2. Phân bố theo lục địa và đại dương
Câu hỏi mục 2 SGK Địa Lí 10 Chân trời sáng tạo Bài 8 (trang 40): Dựa vào hình 8.1 và thông tin trong bài, em hãy:
– Nêu sự khác nhau về biên độ nhiệt năm giữa các trạm khí tượng cùng vĩ độ trên hình 8.1.
– Giải thích tại sao có biên độ nhiệt khác biệt giữa lục địa và đại dương.
Trả lời:
– Trên cùng vĩ độ trên hình 8.1, biên độ nhiệt năm giữa các trạm khí tượng tăng dần từ tây sang đông (từ biển vào sâu trong đất liền). Cụ thể, biên độ nhiệt năm của Va-len-xi-a là 9oC, tiếp đến Pô-dơ-nan (21oC), Vac-xa-va (23oC) và cao nhất là Cuôc-xcơ (29oC).
– Giải thích: Lục địa hấp thụ và phản xạ nhiệt nhanh hơn, còn đại dương thì ngược lại. Va-len-xi-a nằm ven Đại Tây Dương nên có biên độ nhiệt năm thấp nhất, các địa điểm càng nằm sâu trong nội địa, biên độ nhiệt năm càng lớn.
3. Phân bố theo địa hình
Câu hỏi mục 3 SGK Địa Lí 10 Chân trời sáng tạo Bài 8 (trang 41): Dựa vào hình 8.2 và thông tin trong bài, em hãy:
– Trình bày sự thay đổi nhiệt độ theo độ cao ở tầng đối lưu.
– Cho biết nhiệt độ còn phụ thuộc vào những yếu tố nào của địa hình. Chứng minh.
Trả lời:
* Sự thay đổi nhiệt độ theo độ cao ở tầng đối lưu:
Nhiệt độ không khí giảm dần theo độ cao, trung bình nhiệt độ giảm 0,6∘C khi lên cao 100 m.
=> Nguyên nhân: do càng lên cao không khí càng loãng, không hấp thụ và giữ được nhiều nhiệt.
* Nhiệt độ còn phụ thuộc vào những yếu tố:
– Độ dốc: có độ dốc lớn, góc nhập xạ nhỏ nên nhận được lượng nhiệt ít hơn và ngược lại
– Hướng phơi của sườn núi: sườn núi đón ánh sáng mặt trời có nhiệt độ cao hơn sườn núi khuất ánh sáng mặt trời.
Luyện tập
Luyện tập 1: Em hãy vẽ sơ đồ thể hiện phân bố nhiệt độ không khí trên Trái Đất theo vĩ độ, theo lục địa, đại dương và theo địa hình.
Trả lời:
Luyện tập 2: Em hãy cho biết yếu tố địa hình ảnh hưởng như thế nào tới sự phân bố nhiệt độ.
Trả lời:
– Yếu tố địa hình ảnh hưởng tới sự phân bố nhiệt độ:
+ Độ cao: nhiệt độ không khí giảm dần theo độ cao, trung bình nhiệt độ giảm 0,6∘C khi lên cao 100 m.
+ Độ dốc: có độ dốc lớn, góc nhập xạ nhỏ nên nhận được lượng nhiệt ít hơn và ngược lại
+ Hướng phơi của sườn núi: sườn núi đón ánh sáng mặt trời có nhiệt độ cao hơn sườn núi khuất ánh sáng mặt trời.
Vận dụng
Câu hỏi Vận dụng: Em hãy tìm thông tin và sưu tầm hình ảnh về những địa điểm có nhiệt độ cao nhất và thấp nhất trên thế giới.
Trả lời:
* Địa điểm có nhiệt độ cao nhất trên thế giới
Libyra là một đất nước luôn dẫn đầu danh sách quốc gia nóng nhất thế giới từ nhiều năm nay. Đất nước Bắc Phi này có khí hậu khắc nghiệt và khô cằn nhất thế giới. Nhiệt độ cao nhất từng ghi nhận ở Libya là 58 độ C.
* Địa điểm có nhiệt độ thấp nhất trên thế giới
Chỉ nằm cách vòng cực Bắc khoảng 350 km nên vùng Oymyakon dọc theo sông Indigirka (Nga) có khí hậu cận cực vô cùng giá lạnh.
Nơi đây lạnh tới mức một chiếc nhiệt kế ngoài trời đã vỡ vụn khi mức nhiệt từng hạ xuống -62oC.
Nhưng con số đó vẫn chưa phải là kỷ lục lạnh ở Oymyakon. Vào tháng 1/1924, nơi này từng ghi nhận nền nhiệt ngoài trời hạ xuống -71,2oC. Đây cũng là nhiệt độ thấp nhất cho bất cứ khu vực nào có người sinh sống lâu dài trên Trái Đất, đồng thời thấp nhất ở khu vực Bắc bán cầu.
>>> Xem thêm các bài giải tại chuyên mục: Giải SGK Địa lí 10 – Chân trời sáng tạo
—————————————-
Trên đây là những lời giải chi tiết mà Tritue360 đã hướng dẫn các em Giải SGK Địa Lí 10 Chân trời sáng tạo Bài 8: Khí quyển, sự phân bố nhiệt độ không khí trên Trái Đất. Hi vọng những kiến thức này sẽ đem lại cho các em nhiều kiến thức bổ ích trên con đường học tập và đạt kết quả cao trong kì thi sắp tới của các em. Chúc các em học tốt!