1. Cơ sở tự nhiên
Câu hỏi mục 1 SGK Lịch Sử 10 Cánh diều Bài 10 (trang 74): Đọc thông tin và quan sát Bản đồ 10, các hình 10.2, 10.3:
– Trình bày những nét chính về vị trí địa lí và điều kiện tự nhiên ở Đông Nam Á.
– Phân tích những tác động của vị trí địa lí và điều kiện tự nhiên đối với sự hình thành văn minh Đông Nam Á.
Trả lời:
* Những nét chính về vị trí địa lí và điều kiện tự nhiên ở Đông Nam Á:
– Vị trí địa lý:
+ Nằm ở phía đông nam châu Á
+ Gồm hai bộ phận là Đông Nam Á lục địa và Đông Nam Á hải đảo.
– Điều kiện tự nhiên:
+ Gồm hệ thống núi, cao nguyên, thung lũng, đồng bằng, xen kẽ với đảo và quần đảo,…
+ Phần lớn các nước Đông Nam Á tiếp giáp biển ( trừ Lào).
+ Hệ thống sông ngòi dày đặc.
+ Nằm trong khu vực khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa đặc trưng là nóng, ẩm, mưa nhiều theo mùa.
* Tác động của vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên đối với sự hình thành văn minh Đông Nam Á:
– Vị trí địa lí thuận lợi cho quá trình giao lưu kinh tế – văn hóa giữa Đông Nam Á với các nền văn minh khác trên thế giới, ví dụ như: Trung Quốc, Ấn Độ…
– Sự chia cắt mạnh mẽ về địa hình đã:
+ Tạo nên những tiểu vùng văn hóa khá biệt lập
+ Hạn chế khả năng tập hợp dân cư. Do đó, ở thời kì đầu, ở Đông Nam Á thường xuất hiện các tiểu quốc nhỏ; các nhà nước thống nhất, rộng lớn xuất hiện ít và tương đối muộn
+ Tạo nên sự đa dạng về cảnh quan tự nhiên, môi trường sinh thái, góp phần dẫn đến sự đa dạng về văn hóa giữa các vùng miền.
– Biển cũng tạo ra đường giao thương cho các nước trong khu vực, đồng thời nối liền Đông Nam Á với các tuyến thương mại hàng hải quốc tế.
– Các dòng sông: cung cấp nguồn nước cho đời sống sinh hoạt và sản xuất của con người; bồi tụ nên các đồng bằng phù sa màu mỡ và là tuyến giao thông quan trọng kết nối các vùng.
– Khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều; đồng bằng màu mỡ đã tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất nông nghiệp đồng thời chi phối rất lớn đến phong tục tập quán như ăn, mặc, ở, đi lại, lễ hội, tín ngưỡng…
2. Cơ sở xã hội
Câu hỏi mục 2 SGK Lịch Sử 10 Cánh diều Bài 10 (trang 75): Đọc thông tin và quan sát Sơ đồ 10, Hình 10.4, hãy:
– Nêu khái quát về cư dân, tộc người ở Đông Nam Á.
– Cho biết những nét chính về tổ chức xã hội ở Đông Nam Á.
Trả lời:
* Khái quát về cư dân, tộc người ở Đông Nam Á:
Gồm 2 nhóm:
+ Nhóm Nam Á
+ Nhóm Anh-đô-nê-diêng
Thành phần tộc người ở Đông Nam Á đa dạng, phong phú, mỗi tộc người, hay nhóm tộc người lại có những nét văn hóa khác nhau.
* Nét chính về tổ chức xã hội ở Đông Nam Á:
– Tổ chức xã hội cơ bản của cư dân Đông Nam Á là làng (với tên gọi khác nhau ở mỗi vùng, miền).
– Làng có vai trò tạo dựng nên các cộng đồng cư dân có quan hệ gần gũi với nhau, cùng đoàn kết để chinh phục thiên nhiên và chống ngoại xâm.
=> Chính sự phát triển của các cộng đồng cư dân này đã chuẩn bị cho sự ra đời của văn minh Đông Nam Á.
3. Ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ, Trung Quốc
Câu hỏi mục 3 SGK Lịch Sử 10 Cánh diều Bài 10 (trang 76): Đọc thông tin và quan sát các hình từ 10.5 đến 10.7, hãy nêu và phân tích những ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ và Trung Quốc đối với văn minh Đông Nam Á.
Trả lời:
* Ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ:
– Tôn giáo: tiếp nhận Hin-đu giáo và Phật giáo để lại dấu ấn sâu đậm trong cách thức tổ chức bộ máy nhà nước và đời sống tinh thần.
– Văn học và chữ viết: chữ Phạn và tác phẩm Ra-ma-y-a-na và các quốc gia đã sáng tạo ra tác phẩm riêng mình như Riêm Kê (Campuchia), Ra-ma Khiên (Thái Lan),…
* Ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc:
+ Nho giáo, Đạo giáo và nhiều học thuyết tư tưởng khác của Trung Quốc được truyền bá vào Đông Nam Á
+ Ảnh hưởng của văn hoá Trung Quốc còn được thể hiện trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, như: ngôn ngữ, văn học, ẩm thực, trang phục, kiến trúc,…
Luyện tập
Câu hỏi Luyện tập 1 SGK Lịch Sử 10 Cánh diều Bài 10 (trang 76): Văn minh Đông Nam Á được hình thành trên những cơ sở nào?
Trả lời:
Những cơ sở hình thành nền văn minh Đông Nam Á:
– Cơ sở tự nhiên:
+ Nằm ở phía đông nam của châu Á
+ Gồm hai bộ phận là Đông Nam Á lục địa và Đông Nam Á hải đảo.
+Là cầu nối giữa Ấn Độ Dương với Thái Bình Dương, lục địa Á- Âu với châu Úc.
– Điều kiện tự nhiên:
+ Gồm hệ thống núi, cao nguyên, thung lũng, đồng bằng, xen kẽ với đảo và quần đảo,…
+ Phần lớn các nước Đông Nam Á tiếp giáp biển ( trừ Lào).
+ Hệ thống sông ngòi dày đặc.
+ Nằm trong khu vực khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa đặc trưng là nóng, ẩm, mưa nhiều theo mùa.
– Cơ sở xã hội:
+ Sự pha trộn giữa hai chủng tộc Môn-gô-lô-ít và Ốt-xtra-lô-ít.
+ Tổ chức xã hội cơ bản là làng. Có vai trò tạo dựng nên các cộng đồng cư dân có quan hệ gần gũi với nhau, cùng đoàn kết , chung sống với nhau.
Câu hỏi Luyện tập 2 SGK Lịch Sử 10 Cánh diều Bài 10 (trang 76): Hãy lựa chọn và phân tích một trong các yếu tố của văn hóa Ấn Độ hoặc Trung Quốc có ảnh hưởng đến văn minh Đông Nam Á.
Trả lời:
* Phân tích ảnh hưởng của chữ viết Ấn Độ đến văn minh Đông Nam Á:
– Chữ viết của Ấn Độ có mặt ở hầu hết các quốc gia Đông Nam Á.
– Trên cơ sở hệ thống chữ viết của người Ấn Độ, cư dân Đông Nam Á đã sáng tạo ra những chữ viết của riêng dân tộc mình, như:
+ Người Chăm học tập chữ Phạn của Ấn Độ để sáng tạo ra chữ Chăm cổ.
+ Cư dân Khơ-me học tập chữ Phạn của Ấn Độ để sáng tạo ra chữ Khơ-me cổ
+ Người Môn sáng tạo ra chữ Môn cổ trên cơ sở của chữ Pa-li.
+ Người Mã Lai sáng tạo ra chữ Mã Lai cổ trên cơ sở của chữ Phạn.
Vận dụng
Câu hỏi Vận dụng SGK Lịch Sử 10 Cánh diều Bài 10 (trang 76): Sưu tầm tranh ảnh và tư liệu về một số thành tựu văn minh Đông Nam Á tiêu biểu chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ, Trung Quốc còn tồn tại đến ngày nay.
Trả lời:
>>> Xem toàn bộ mục lục: Giải SGK Lịch sử 10 – Cánh Diều
———————————
Trên đây là lời giải hướng dẫn chi tiết cho bài soạn Sử 10 Cánh Diều Bài 10: Cơ sở hình thành văn minh Đông Nam Á thời kì cổ – trung đại mà Tritue360 đã biên soạn. Các bạn hãy tham khảo thật kỹ và chuẩn bị bài soạn sắp tới thật tốt nhé!