Mở đầu (trang 21) Sử 12 Kết nối tri thức Bài 4: Trong cuốn sách Kì diệu ASEAN – Chất xúc tác cho hoà bình (The ASEAN miracle, A Catalyst for Peace), xuất bản vào dịp kỉ niệm 50 năm thành lập tổ chức ASEAN (1967 – 2017), các tác giả cho rằng thành công của ASEAN là một điều kì diệu và thế giới sẽ trở nên tốt đẹp hơn khi các khu vực đang phát triển khác noi gương sự thành công của ASEAN để tạo ra hoà bình, thịnh vượng. Vì sao ASEAN được đánh giá như một “điều kì diệu”? Hãy chia sẻ những điều em biết về sự hình thành và phát triển của ASEAN.
Trả lời:
– ASEAN được đánh giá như một “điều kì diệu”:
+ ASEAN đã có nhiều nỗ lực trong việc kiến tạo hòa bình và thịnh vượng cho một khu vực từng gặp nhiều mất mát, đau thương do sự nô dịch và thống trị của chủ nghĩa thực dân.
+ ASEAN đã góp phần tạo ra sự hài hòa giữa các nền văn minh ở khu vực Đông Nam Á.
+ Sự phát triển của ASEAN cũng đóng vai trò như một chất xúc tác quan trọng, góp phần làm kiềm chế những ảnh hưởng của các nước lớn vào khu vực Đông Nam Á.
1. Quá trình hình thành và mục đích thành lập tổ chức ASEAN
Câu hỏi 1 (trang 22) Sử 12 Kết nối tri thức Bài 4: Hãy trình bày quá trình hình thành tổ chức ASEAN.
– ASEAN ra đời trong bối cảnh thế giới và khu vực Đông Nam Á có những chuyển biển quan trọng.
+ Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, xu hướng khu vực hoá trên thế giới bắt đầu xuất hiện và ngày càng trở nên phổ biến.
+ Ở Đông Nam Á, các nước có nhu cầu hợp tác với nhau để cùng phát triển kinh tế, xã hội, đồng thời tạo ra sức mạnh tập thể trong việc ứng phó với sự tranh giành ảnh hưởng giữa các nước lớn đối với khu vực trong bối cảnh Chiến tranh lạnh. Đầu những năm 60 của thế kỉ XX, một số tổ chức khu vực được thành lập, tuy nhiên, các tổ chức này chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn, do những bất đồng trong quan hệ song phương giữa một số nước thành viên.
– Vào nửa sau những năm 60, các nước Đông Nam Á ngày càng nhận thức rõ về sự cần thiết của việc hợp tác khu vực, đồng thời quan hệ giữa các nước có những diễn biến thuận lợi cho việc thành lập một tổ chức khu vực.
– Ngày 8-8-1967, tại Băng Cốc (Thái Lan), Ngoại trưởng năm nước: In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-líp-pin, Xin-ga-po và Thái Lan đã thông qua Tuyên bố ASEAN (còn gọi là Tuyên bố Băng Cốc), chính thức thành lập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (viết tắt theo tiếng Anh là ASEAN).
Câu hỏi 2 (trang 22) Sử 12 Kết nối tri thức Bài 4: Khai thác thông tin và tư liệu trong mục, hãy trình bày mục đích thành lập ASEAN.
Trả lời:
– ASEAN được thành lập nhằm mục đích chính là tăng cường hợp tác kinh tế, văn hoá, xã hội, tạo điều kiện cho các nước thành viên phát triển và hội nhập với khu vực, thế giới; phấn đấu để Đông Nam Á trở thành khu vực hoà bình, tự do, thịnh vượng và ASEAN trở thành tổ chức bao gồm tất cả các quốc gia Đông Nam Á.
2. Hành trình phát triển của ASEAN
Câu hỏi 3 (trang 23) Sử 12 Kết nối tri thức Bài 4: Trình bày quá trình phát triển từ ASEAN 5 đến ASEAN 10.
Trả lời:
Để thực hiện mục tiêu mở rộng thành viên bao gồm tất cả các nước trong khu vực, ASEAN phải trải qua hành trình 30 năm để đưa ASEAN 5 trở thành ASEAN 10:
– Năm 1967: ASEAN 5 gồm: Thái Lan, Ma – lai – xi – a, In – đô – nê – xi – a, Xin – ga –po, Phi – líp – pin.
– Năm 1984: ASEAN 6: Bru – nây gia nhập.
– Năm 1995: ASEAN 7: Việt Nam gia nhập
– Năm 1997: ASEAN 9: Lào và Mi – an – ma gia nhập
– Năm 1999: ASEAN 10: Cam – pu – chia gia nhập.
Câu hỏi 4 (trang 24) Sử 12 Kết nối tri thức Bài 4: Nêu những nét chính về các giai đoạn phát triển của ASEAN từ năm 1967 đến nay.
Trả lời:
– Giai đoạn 1967 – 1976:
+ Điểm nổi bật: Giai đoạn khởi đầu, xây dựng nền móng ban đầu, tạo tiền đề cho sự hợp tác ASEAN, tập trung vào hợp tác chính trị-an ninh “xây dựng lòng tin và học cách hoà giải”.
+ Các tuyên bố, hiệp định quan trọng: Tuyên bố về Khu vực Hoà bình, Tự do và Trung lập (ZOPFAN, 1971).
– Giai đoạn 1976 – 1999:
+ Điểm nổi bật: Giai đoạn xây dựng quan hệ chính trị ổn định, tạo điều kiện phát triển và hợp tác kinh tế giữa các thành viên; mở rộng ASEAN 5 thành ASEAN 10; từng bước nâng cao uy tín ASEAN trên trường quốc tế, bước đầu mở rộng quan hệ hợp tác, đối thoại với bên ngoài.
+ Các tuyên bố, hiệp định quan trọng: Tuyên bố về sự Hoà hợp ASEAN (Tuyên bố Ba-li I), Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC, 1976),…
– Giai đoạn 1999 – 2015:
+ Điểm nổi bật: Giai đoạn hoàn thiện cơ cấu tổ chức, tăng cường hợp tác nội khối và ngoại khối về chính trị-an ninh, kinh tế-thương mại và các lĩnh vực khác; khẳng định uy tín, vai trò của ASEAN.
+ Các tuyên bố, hiệp định quan trọng: Hiệp định Khung về tăng cường hợp tác kinh tế ASEAN và thoả thuận về Khu vực Mậu dịch tự to ASEAN (AFTA, 1992), thành lập Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF, 1994), ra Tuyên bố Ba-li II (2003), công bố Hiến chương ASEAN (2007),…
– Giai đoạn 2015 – nay:
+ Điểm nổi bật: Thành lập và xây dựng Cộng đồng ASEAN với ba trụ cột: chính trị-an ninh, kinh tế, văn hoá-xã hội; đẩy mạnh hợp tác bên trong ASEAN và bên ngoài ASEAN với các đối tác đối thoại, nâng cao uy tín, vai trò của ASEAN ở khu vực và trên thế giới.
+ Các tuyên bố, hiệp định quan trọng: Tuyên bố thành lập Cộng đồng ASEAN (2015), thông qua Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 (2016), Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2025 (2020),…
Luyện tập và Vận dụng
Hoạt động Luyện tập (trang 24) Sử 12 Kết nối tri thức Bài 4: Lập bảng niên biểu về quá trình mở rộng từ ASEAN 5 đến ASEAN 10.
Lời giải:
Vận dụng 1 (trang 24) Sử 12 Kết nối tri thức Bài 4: Có ý kiến cho rằng: Đóng góp quan trọng nhất của ASEAN trong quá trình thành lập và phát triển hơn 50 năm qua là xây dựng được môi trường hòa bình, ổn định ở Đông Nam Á. Em có đồng tình với ý kiến này không? Vì sao?
Lời giải:
– Em đồng tình với ý kiến “Đóng góp quan trọng nhất của ASEAN trong quá trình thành lập và phát triển hơn 50 năm qua là xây dựng được môi trường hòa bình, ổn định ở Đông Nam Á”.
– Vì:
+ Trước khi thành lập ASEAN: khu vực Đông Nam Á thường xuyên xảy ra xung đột, tranh chấp.
+ Sau khi thành lập, ASEAN đã đề cao tinh thần đoàn kết, hợp tác và cùng nhau phát triển.
+ Việc thúc đẩy sự hòa bình, ổn định và hợp tác trong khu vực này thông qua việc đàm phán, thương lượng và phối hợp các nỗ lực chung của các quốc gia thành viên.
+ Nhờ có ASEAN, các quốc gia trong khu vực đã thể hiện sự cam kết đối với việc giảm căng thẳng và giải quyết xung đột một cách hòa bình.
+ Tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển kinh tế và xã hội của các quốc gia.
Vận dụng 2 (trang 24) Sử 12 Kết nối tri thức Bài 4: Tìm hiểu tư liệu từ sách, báo và internet, hãy viết một bài giới thiệu ngắn gọn về các giai đoạn phát triển của ASEAN từ năm 1967 đến nay.
Tham khảo:
Ngày 8/8/1967, trên cơ sở Tuyên bố Băng Cốc (tại Thái Lan), Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á ASEAN được thành lập với sự tham gia của 5 nước đầu tiên: In-đô-nê-xi-a, Ma-lay-xi-a, Xin-ga-po, Thái Lan và Phi-lip-pin, với mục tiêu là phát triển kinh tế văn hóa thông qua những nỗ lực hợp tác chung giữa các nước thành viên, trên tinh thần duy trì hòa bình và ổn định khu vực.
Từ năm 1984-1999, ASEAN tiếp tục mở rộng thành viên với sự tham gia của 5 quốc gia tiếp theo là Bru-nây, Việt Nam, Lào, My-an-ma và Campuchia. Tới ngày 31/12/2025, Cộng đồng ASEAN được hình thành dựa trên 3 trụ cột là: Cộng đồng Chính trị – An ninh, Cộng đồng Kinh tế và Cộng đồng Văn hóa-Xã hội.
Trải qua chặng đường hơn 55 năm hình thành và phát triển, vai trò và bản lĩnh của ASEAN không ngừng được củng cố và tôi luyện. Vượt qua thử thách, khó khăn, đến nay, ASEAN đã trở thành một thực thể chính trị – kinh tế mạnh mẽ và gắn kết, có vai trò trung tâm đối với hòa bình, an ninh ở Đông Nam Á nói riêng và khu vực châu Á – Thái Bình Dương nói chung.
>>> Xem thêm các bài soạn tại mục lục: Giải SGK Lịch sử 12 – Kết nối tri thức
—————————————-
Từ những lời giải chi tiết cho bài học SGK Lịch Sử 12 Kết nối tri thức Bài 4: Sự ra đời và phát triển của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) mà Tritue360 đã hướng dẫn trên đây. Hi vọng sẽ đem lại cho các em nhiều kiến thức bổ ích trên con đường học tập và đạt kết quả cao trong kì thi sắp tới. Chúc các em học tốt!